TURATS DALAM PANDANGAN ZAKI NAGUIB MAHMUD (1905 - 1993) (IMPLIKASINYA PADA PEMIKIRAN KEISLAMAN DI PESANTREN SALAF INDONESIA)

Authors

  • Supriyanto Supriyanto Fakultas Ushuluddin Adab dan Humaniora, IAIN Purwokerto

DOI:

https://doi.org/10.24090/jpa.v14i1.2013.pp177-202

Keywords:

Zaki Naquib Mahmud, Turots, Positivisme, Pesantren, Pemikiran

Abstract

This research shows that positivistic logics in understanding turats as suggested by Zaki has an implication on the development of thinking among pesantrens. His positivistic ideas are used by pesantren scholars. The concept of modernization in education supported by abroad graduates, especially Europe, and developed curriculum responding to modern need are the portraits that salaf pesantren are dynamic in relation to the concept of Akhdzu bi al-Jadid al-Ashlah. Logical contribution of science has been accepted in the logical thinking of salaf pesantens. One of them is that there has been a law of using certain medicine to put off menstruation stating that it is not prohibited, although such a law has not been discussed in classical books. However, old traditions like respecting teachers (ta'dzim), studying classical books using classical and personal system (sorogan and bandungan), and asking blessing from kiai are still practiced. This is the real implementation of the concept of al-Muhafadzah ‘ala al-Qadim ash-Shalih.

References

‘Iwad, Louis. 1989. Dirasat fi al-Hadlarat. Kairo: Dar al-Mustaqbal al-* Arabiy.
‘Imarah, Muhammad. 1988. Nadhrah Jadidah ila at-Turas. TTP: Dar al-Qutaybah.
Abu Rabi’, Ibrahim M. 1996. Intellectual Origins Of Islam Resugence in The Modern Arab World. New York: State University of New York Press.
Abduh, Muhammad. 1995. Al-Islam wa an-Nashraniyah baina al-‘IIm wal Madaniyah. Kairo: Hai’ah ‘Ammah lil Kutub al-Mashriyah.
Ali, Muhammad Daud. 1991. “Hukum Islam; Peradilan Agama dan Masalahnya’’, dalam Eddi Rudianan Arief et.al. (Peny), Hukum Islam di Indonesia, Bandung: Rosdakarya.
Ali, Sulaiman Salim. 2009, Jbnu Jinni wa Juhuduhu Al-Lughawiyah wa an-Nahwiyah, Yaman: Jami’ah al-‘Ulum wa At-Tiknolojiya.
al-Hafni, Abdul Mun’im. 1990. Al-Mu’jam al-Falsafi. Kairo: ad-Dar asy-Syarqiyah.
Al-Jabiri, Muhammad ‘Abid. TT. At-Turats wa al-Hadatsah. Beirut: al-Markaz ats-Tsaqafi al-Arabiy.
Al-Jabiri, Muhammad ‘Abid.1991. Takwin al-‘Aq] al-‘Arabiy. Beirut: al-Markaz atsTsaqafiy al-Arabiy.
Al-Jabiri, Muhammad ‘Abid.1994. Wijhah Nazar: Nahw I’adah Bina’ Qadaya al-Fikr al-’Arabj al-Mu’asir. Beirut: Markaz Dirasat al-Wihdah al-’ Arabiyah.
Al-Jabiri, Muhammad ‘Abid. 2001. Agama, Negara, dan Penerapan Syariah. Yogyakarta: Fajar Pustaka Baru.
Arifi, Ahmad. 2008. Pergulatan Pemikiran Figih “Tradisi” Pola Mazhab. Yogyakarta: Elsaq.
Arkoun, Muhammed. 1990. “Menuju Pendekatan baru Islam”, dalam Jurnal Ulumul Qur’an, nomor 7 vol I, 1990.
Arkoun, Muhammed. 1993. Qadhaya ti Naqd al-Aq] al-Dini: Kayfa Nathamu al-Islam al- Yawm? Beirut: Dar al-Thali’ah.
Arkoun, Muhammed. 1996. Tarikhiyyah al-Fikri al-Arabiy al-Islamiy. Berikut: Markaz al-Tsaqafi al-Arabi.
Arkoun, Muhammed. 2000. Qadhaya fi Nagd al-*AqI Ad-Diniy. Beirut: Dar al-Thali’ah.
Arkoun, Muhammed. 2001. Islam Kontemporer Menuju Dialog Antar Agama, terj. Ruslani. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Assyaukany, Luthfi. 1994. “Islam dalam Konteks Pemikiran Pasca-Moderne: Pendekatan Menuju Kritik Akal Islam”, dalam Jurnal Ulumul Qur’an, No. I, vol. V, 1994.
Asy-Syahrastani. 1990. Al-Milal wa an-Nihal. Beirut: Dar al-kutub al-‘ILmiyah. Azizy, Qodri. 2004. Hukum Nasional; Eklektisismen Hukum Islam dengan Hukum
Umum. Jakarta: Teraju.
Azra, Azyumardi. 2004. Jaringan Ulama Timur Tengah dan Kepulauan Nusantara Abad XVII dan XVIII. Jakarta: Kencana.
Barbour, lan. 2002. Juru Bicara Tuhan; Antara Sains dan Agama (When Science Meets Religion), Terj. E.R. Muhammad. Bandung: Mizan.
Barbour, lan. 2005. Menemukan Tuhan dalam Sains Kontemporer dan Agama, terj.: Armahedi Mahzar. Bandung: Mizan.
Barton, Greg. 1999. Gagasan Islam Liberal di Indonesia. Jakarta: Penerbit Paramadina.
Baso, Ahmad. 2001. ‘*Neo-Modernisme Islam Versus Post-Tradisionalisme Islam”, dalam Jurnal Tashwirul Afkar, No. 10, Tahun 2001.
Baso, Ahmad. 2006. NU Studies. Jakarta: Erlangga.
Bennett, Clinton. 2005. Muslim and Modernity. New York, London: Continuum.
Bruinessen, Martin van. 1999. Kitab Kuning Pesantren dan Tarekat. Bandung: Mizan.
Caporaso, James A. dan Davis P. Levine. 2008. Teori-teori Ekonomi Politik, Terj.: Suraji. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Dhofier, Zamahsyari. 1984. Tradisi Pesantren, Studi tentang Pandangan Hidup Kyai. Jakarta: LP3ES.
el Saha, M. Ishom. 2002. “Epistemologi Hukum”, dalam M. Imdadun Rahmat (Ed.), Kritik Nalar Figih NU: Transformasi Paradigma Bahsul Masail. Jakarta: Lakpesdam.
Esposito, John L. 1990. Is/am and Politics (Islam dan Politik), ter). M. Joesoef Sou’yb. Jakarta: Bulan Bintang.
Esposito, John L. 2001. Ensiklopedi Oxford Dunia Islam, jilid 5. Bandung: Mizan.
Fattah, Imam Abdul. 2001. Rihlah fie Fikr Zaki Naguib Mahmoud. Kairo: alMajlis al-A’la li Ats-Tsaqafah.
Gaufar, Alaf. 1982. Tantangan Islam, terj.: Anas Mahyudin. Bandung: Pustaka.
Hanafi, Hassan. TT. Min al-‘Agidah ila Ats-Tsaurah. Kairo: Maktabah Madbuli.
Hanafi, Hassan. 1983. Al-Islam wa al-Qadhaya al-Mu’ashirah. Beirut: Dar at-Tanwir li ah-Thiba’ah wa an-Nasyr.
Hanafi, Hassan. 1991. Mugaddimah fie ‘Ilm al-Istighrab. Kairo: Madbuli. Haq, Abdul (Ed.). 2006. Formulasi Nalar Fiqh. Surabaya: Khalista.
Hazairin. 1974. Tujuh Serangkai tentang Hukum. Jakarta: Tintamas. http://islamlib.com/?site=] &aid=68&cat=content&title=tokoh.
Huijbers, Theo. 1982. Filsafat Hukum Islam dalam Lintasan Sejarah. Yogyakarta: Kanisius.
Hutington, Samuel P. 2009. Benturan Antar Peradaban dan Masa Depan Politik Dunia, terj. M. Sadat Ismail. Jakarta: Qalam.
Ibnu Rusyd, Abul Walid. 1986. Fash! al-Magal fie ma Baina al-Hikmah wa asySyariah min al-Ittishal. Kairo: al-Muassasah al-Arabiyah.
Iqbal, Muhammad. 2001. “Prinsip Pergerakan dalam Struktur Islam”, dalam Charles Kurzman (Ed.), Wacana Islam Liberal. Jakarta: Paramadina.
Isna, Mansur. 2001. Diskursus Pendidikan Islam. Yogyakarta: Global Media Utama.
Kaelan. 2005. Metode Penelitian Kualitatif bidang Filsafat. Yogyakarta: Paradigma.
Ma’arif, Ahmad Syafi’i. 1986. Islam dan Masalah Kenegaraan; Studi tentang Percaturan dalam Konstituante. Jakarta: LP3ES.
Mahfudz, M.A. Sahal. 1995. Nuansa Fiqih Sosial. Yogyakarta: LKiS.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1968. Ru’yah Islamiyah. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib.1981. Fie Hayatina al-*Aqliyah. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1983. Afkar wa Mawagif. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1983. Mujtama’ Jadid aw al-Karitsah. Kairo: Dar asy- Syuruq
Mahmoud, Zaki Naguib. 1984. Qiyam Min at-Turats. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1987. Fie Tahdits Ats-Tsaqafah al-‘Arabiyah. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1989. al-Komidiya al-Ardhiyah. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1990. Budzur wa Judzur. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1990. “Arabiy Baina Tsagafatain. Kairo: Dar asy-Syurugq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1991. Hashad As-Sinin. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1992. Tajdid al-Fikr al-“Arabiy. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1993. Al-Ma‘qul wa al-La Ma‘qul fie Turatsina al-Fikri. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Mahmoud, Zaki Naguib. 1993. Fie Muftariq Ath-Thurug, cet. I. Kairo: Dar asy-Syuruq.
Majalah Al-‘Arabiy, edisi 466 September 1997.
Mawardi, Imam. 2002. “Rationale Sosial Politik Pembuatan Kompilasi Hukum Islam di Indonesia, dalam Dody S. Truna dan Ismatu Ropi, Pranata Islam di
Indonesia. Jakarta: Logos Wacana Ilmu.
Memissi, Fatima dan Riffat Hassan. 2000. Setara di Hadapan Allah, terj. cet. I. Yogyakarta: Lembaga Studi dan Pengembangan Perempuan dan Anak.
Moosa, Ebramin. 2004. Islam Progresit, Terj.: Yasrul Huda. Jakarta: ICIP.
MD, Moh. Mahfud. 1998. Politik Hukum di Indonesia. Jakarta: LP3ES.
Mudhofir, Ali. 2001. Kamus Filosuf Barat. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Murad, Sa’id. 1997. Zaki Naguib Mahmoud Aara’ wa Afkar. Zaqaziq: Ein li Ad-Dirasat wa al-Buhuts al-Ijtima’iyah.
Musa, Osamah Ali Hassan 1997. Al-Mufaragat al-Manhajiyah fie fikri Zaki Naguib Mahmoud. Kuwait: Mathbu’at jami’ah Kuwait.
Muzadi, Abdul Muchith. 2007. Antologi NU: Sejarah, Istilah, Amaliah dan Uswah. Surabaya: Khalista.
Nasution, Harun. 1973. Falsafat dan Mistisisme dalam Islam. Jakarta: Bulan Bintang.
Nasution, Harun. 1979. Pembaharuan Pemikiran Islam. Bandung: Penerbit Bulan Bintang.
Nasution, Harun. 1986. Teologi Islam Aliran-aliran Sejarah Analisa Perbandingan. Jakarta: UI Press.
Nasution, Harun. 1986. Akal dan Wahyu dalam Islam. Jakarta: UI Press.
Nasution, Harun. 2009. Islam Ditinjau Dari berbagai Aspeknya. Jakarta: UI Press
Nasution, Hasyimsah. 2002. Filsafat Islam. Jakarta: Gaya Media Pratama.
Pardoyo. 1993. Sekularisasi dalam Polemik, sekapur sirih Nurcholish Madjid. Jakarta: Pustaka Utama Grafiti.
Permata, A. Norma. 2001. Metodologi Studi Agama. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Rahman, Fazlur. 1970. “Revival and Reform in Islam”, dalam P.M. Holt dkk., Islamic Society and Civilization, Vol. 2, London, New York, Melbourne:
Cambridge University Press.
Rolston III, Holmes. 1987. Science and Religion. New York: Random House.
Rolston III, Holmes. 2006. Imu dan Agama Ilmu dan Agama Sebuah Survey
Kritis. Yogyakarta: UIN Sunan Kalijaga Press.
S.A., H. Ichtijanto. 1990. Hukum Islam dan Hukum Nasional. Jakarta: Ind Hill-Co.
Said, Imam Ghazali (Ed.). 2005. Ahkamul Fugaha’: Solusi Problematika Aktual Hukum Islam. Surabaya: Diantama.
Sembodo, Cipto. 2001. “Reintroduksi Hukum Islam dalam Wacana Kebangsaan”, dalam Fakultas Syari’ah, Jurnal as-Syir’ah, No. 8 tahun 2001. Yogyakarta:
Fakultas Syari’ah.
Sugiyono, Prof. Dr. 2007. Metode Penelitian K uantitatif Kualitatif dan R&D. Bandung: C.V. Alfabeta.
Tafsir, Ahmad. 1994. Filsafat Umum Akal dan Hati Sejak Thales Sampati James, cet. IV. Bandung: Remaja Rosydakarya.
Taufik, Hakim. 2001. “Muhammad ‘Imarah: Islam dan Urgensi Perubahan”, dalam M. Aunul Anied Shah, dkk (Ed.), Islam Garda Depan. Bandung: Mizan.
Teba, Sudirman (Ed.). 1993. Perkembangan Mutakhir Hukum Islam di Asia Tenggara. Bandung: Mizan.
Thalib, Sajuti. 1985. Receptio a Contrario; Hubungan Hukum Adat dengan Hukum Islam. Jakarta: Bina Aksara.
Wahid, Abdurrahman. 1994. “NU dan islam di Indonesia Dewasa Ini,” dalam Prisma, edisi April 1994.
Wahid, Abdurrahman. 1999. Prisma Pemikiran Gus Dur. Yogyakarta: LKiS.
Wahid, Abdurrahman. 2007. Islam Kosmopolitan. Jakarta: The Wahid Institute. Warta NU, No. 11 tahun V, Januari, 1989.
Yasin, M. Ahid dkk. 2009. Kearifan Syari’at: Menguak Rasionalitas Syariat dar Perspektif Filosofis, Medis dan Sosiohistoris. Surabaya: Khalista.
Yasid, Abu (Ed.). 2005. Figh Realitas: Respon Ma‘had Ali terhadap Wacana Hukum Islam Kontemporer. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Zahro, Ahmad. 2004. Tradisi Intelektual NU. Yogyakarta: LKiS.
Zaqzuq, Mahmud Hamdi. TT. Ad-Din wa al-Falsafah wa At-Tanwir. Kairo: Dar al-Ma’arif.
Zaqzuq, Mahmud Hamdi. 1997. Tsagafatuna fi Muwajahah al-‘Ashr. Kairo: Hai’ah ‘Ammah lil Kitab.

Downloads

Published

2020-04-23

How to Cite

Supriyanto, S. (2020). TURATS DALAM PANDANGAN ZAKI NAGUIB MAHMUD (1905 - 1993) (IMPLIKASINYA PADA PEMIKIRAN KEISLAMAN DI PESANTREN SALAF INDONESIA). Jurnal Penelitian Agama, 14(1), 177–202. https://doi.org/10.24090/jpa.v14i1.2013.pp177-202

Issue

Section

Articles